Erozja boczna – potok Stebnik – Bieszczady

10 lat. To nie jest długi okres czasu. Co może w tym czasie się wydarzyć? W górach całkiem sporo.W 2010 roku mieliśmy obok siebie drogę i rzekę. Ale już wtedy wiadomo było, że ta sytuacja długo nie potrwa. Droga znajdowała się przy meandrze potoku Stebnik w Bieszczadach pomiędzy miejscowościami Krościenko i Bandrów.Mija 11 lat i tak sytuacja wygląda dzisiaj. Czerwonymi liniami zaznaczony jest dawny przebieg tej drogi. Dziś, jak widać jest to fragment koryta rzeki.Przebieg dawnej drogi między…

0 Komentarzy

16 lipca, 2021

5. litosfera

Podsumowanie procesów zewnętrznych

Oto komplet materiałów, przydatnych do powtórzeń i podsumowania materiału dotyczącego procesów zewnętrznych (egzogenicznych).Park Narodowy Yosemite w USA / Todd Kay z Pixabay1. Podsumowanie poszczególnych czynników rzeźbotwórczych. Każde z nich zawiera tabelę w postaci czynnik - proces - forma oraz mini słownik z opisem cech poszczególnych form terenu oraz sposobu ich powstania. Do tego przykładowe zdjęcia wybranych formRuchy masoweProcesy krasoweRzeźbotwórcza działalność rzekRzeźbotwórcza działalność lodowców i lądolodówRzeźbotwórcza działalność wiatruRzeźbotwórcza działalność morza2. Jak już opanowaliście materiał, sprawdźcie czy jesteście w stanie rozpoznać…

0 Komentarzy

10 lutego, 2021

5. litosfera

Quiz – procesy zewnętrzne

Nowa gra na urządzenia z systemem android jest dostępna. Tym razem dotyczy procesów i czynników rzeźbotwórczych oraz form terenu.Tak wyglądają pytania:Do pobrania bezpłatnie ze sklepu google play: GeoEdukacja to gry, podcasty, kanał youtube i ta strona internetowa. Wspieraj działalność GeoEdukacji w serwisie Patronite.

0 Komentarzy

8 lutego, 2021

5. litosfera

Rzeźbotwórcza działalność morza

Ostatni z czynników rzeźbotwórczych podsumowany tradycyjnie w dwóch formach: tabeli i słowniczka poniżej.Rzeźbotwórcza działalność morzaczynnik rzeźbotwórczyproces rzeźbotwórczyforma terenufale morskieabrazjakliffale morskieabrazjanisza abrazyjnafale morskieabrazjaplatforma abrazyjnafale morskieabrazjaostańce abrazyjneprądy morskie równoległe do linii brzegowejakumulacjamierzejafale morskieakumulacjalidofale morskieakumulacjaplażaSłownikFormy terenu:Klif - stromy brzeg morski w najbardziej charakterystycznym momencie w formie niemal pionowej ściany i wąskiej poziomej powierzchni u podnóża. Powstaje w wyniku podcinania brzegu przez fale morskie Klify Seven Sisters z widoczną u podstawy niszą abrazyjną / Roman Grac z PixabayLido – piaszczyste wały wystające ponad powierzchnię morza.…

1 Komentarz

8 lutego, 2021

5. litosfera

Procesy krasowe

Tym razem charakterystyka form terenu powstałych w wyniku działalności procesów krasowych. Dla przypomnienia, krasowienie: - jest jednym z rodzajów wietrzenia chemicznego- zachodzi w skałach węglanowych (wapień, margiel, kreda)- przy udziale wody zawierającej co2 (dwutlenek węgla)Poniżej tabela w formacie czynnik - proces - forma, a jeszcze niżej opis najważniejszych form krasowychProcesy krasoweczynnikprocesformawoda (zawierająca co2)krasowieniepolja woda (zawierająca co2)krasowieniestalaktytywoda (zawierająca co2)krasowieniestalagnatywoda (zawierająca co2)krasowieniestalagmitywoda (zawierająca co2)krasowienieponorwoda (zawierająca co2)krasowieniewywierzyskowoda (zawierająca co2)krasowienieuwaływoda (zawierająca co2)krasowienielejki krasowewoda (zawierająca co2)krasowienieostańce denudacyjnewoda (zawierająca co2)krasowieniemogotywoda (zawierająca co2)krasowienieperły jaskiniowe (pizoidy)woda (zawierająca co2)krasowieniejaskiniemogoty -…

0 Komentarzy

7 lutego, 2021

5. litosfera

Grawitacyjne ruchy masowe

Krótkie zestawienie najważniejszych form powstających w wyniku grawitacyjnych ruchów masowych. Głównym czynnikiem rzeźbotwórczym jest oczywiście grawitacja, jednak w pierwszej kolumnie dodałem jaki materiał przemieszczając się w dół prowadzi do powstania określonych form terenu.Grawitacyjne ruchy masoweczynnik rzeźbotwórczyprocesforma terenulawiny, rumosz skalnyerozjażlebgrawitacja, zwietrzelinaerozjanisza osuwiskowalawiny, rumosz skalnyakumulacjastożek usypiskowy (piarg)grawitacja, zwietrzelinaakumulacjajęzor osuwiskowygrawitacja, nasączenie wodą wierzchniej warstwyakumulacjajęzyk soliflukcyjnywody deszczowe i roztopoweerozjadebrzewody deszczowe i roztopoweerozjawąwozyJęzor osuwiskowy – nagromadzenie materiału u podnóża niszy osuwiskowej. Materiał, który osunął się w dół z miejsca, w którym znajduje się…

0 Komentarzy

28 stycznia, 2021

5. litosfera

Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i lądolodów

Kolejna część procesów rzeźbotwórczych (zdecydowanie największa) skupiona na charakterystyce czynnik - proces - forma.Poniżej znajduje się maksymalnie skompresowana dawka wiedzy w postaci tabelki skupiającej się na trzech elementach: nazwie formy terenu, czynniku rzeźbotwórczym oraz procesie, który prowadzi do powstania danej formy terenu. Jeszcze niżej znajduje się wyjaśnienie wybranych pojęć.Rzeźbotwórcza działalność lodowcaCzynnik rzeźbotwórczy / proces / forma terenuLodowiec górski (lód lodowcowy)erozja dolina U kształtna (żłób lodowcowy)Lodowiec górski (lód lodowcowy)akumulacja morena boczna Lodowiec górski (lód lodowcowy)akumulacja morena środkowa lodowiec górski (lód lodowcowy)akumulacja morena czołowalodowiec górski (lód…

0 Komentarzy

26 stycznia, 2021

5. litosfera

Rzeźbotwórcza działalność wiatru

Kolejny materiał przeznaczony w szczególności dla maturzystów. Na maturze bardzo często pojawiają się pytania dotyczące form rzeźby a część z nich polega (znacznie upraszczając) na uzupełnianiu brakujących informacji. Poniżej znajduje się maksymalnie skompresowana dawka wiedzy w postaci tabelki skupiającej się na trzech elementach: nazwie formy terenu, czynniku rzeźbotwórczym oraz procesie, który prowadzi do powstania danej formy terenu. Jeszcze niżej znajduje się wyjaśnienie wybranych pojęć.Rzeźbotwórcza działalność wiatru - procesy eoliczneCzynnik rzeźbotwórczyProces rzeźbotwórczyForma terenuwiatrdeflacjarynna, misa deflacyjnawiatrdeflacjabruk deflacyjnywiatrkorazjajardangiwiatrkorazjagraniakiwiatrkorazjagrzyb skalnywiatrakumulacjawydma parabolicznawiatrakumulacjabarchanwiatrakumulacjawydma poprzecznawiatrakumulacjawydma…

2 komentarze

11 stycznia, 2021

5. litosfera

Rzeźbotwórcza działalność rzeki

Coś przydatnego szczególnie dla maturzystów. Na maturze bardzo często pojawiają się pytania dotyczące form rzeźby a część z nich polega (znacznie upraszczając) na uzupełnianiu brakujących informacji. Poniżej znajduje się maksymalnie skompresowana dawka wiedzy w postaci tabelki skupiającej się na trzech elementach: nazwie formy terenu, czynniku rzeźbotwórczym oraz procesie, który prowadzi do powstania danej formy terenu. Jeszcze niżej znajduje się wyjaśnienie wybranych pojęć.Rzeźbotwórcza działalność rzekiCzynnik rzeźbotwórczyProces rzeźbotwórczyForma terenurzeka erozja boczna meanderrzeka akumulacjadelta rzeka erozja wgłębnadolina v kształtna rzekaerozja wstecznawodospadrzekaeworsjanisza eworsyjnarzekaeworsjakocioł eworsyjny (marmit)rzekaakumulacjastożek napływowyrzekaerozjaprzełomrzekaerozja wgłębnajarrzekaerozja wgłębnakanionrzekaerozja…

0 Komentarzy

6 stycznia, 2021

5. litosfera

Odtwarzanie dziejów Ziemi

Taką lekcję najlepiej przeprowadzić w terenie. W wakacje byłem w takim miejscu.Kamieniołom Zachełmie. Może nie będę się rozpisywał o historii tego miejsca, ale przejdę do konkretów.Po pierwsze - metoda tektoniczna i analiza profili geologicznych.Metoda tektoniczna zakłada między innymi, że deformacja skał jest młodsza od najmłodszej warstwy, którą obejmuje.Luka stratygraficzna, Kamieniołom Zachełmie. Fot. Michał BarańskiNa zdjęciu widać dziurę w czasie wynoszącą raptem 160 milionów lat. Skały leżące ukośnie pochodzą z dewonu środkowego. Te zalegające niemal poziomo to już perm…

0 Komentarzy

13 grudnia, 2020